Hala günümüzde manuel şanzıman çalışma prensibi kullanılan bir türdür. Debriyaj yardımı ile aracın hareket ettirilmesi sağlanır. Ama sistemin detayı sadece bu kadarla kalmamıştır. Diğer şanzıman türlerinden farklı özelliklerde çalışır.

Hepsinde çalışma sistemi farklı olsa da amaç aracın hareket ettirilmesidir. İşte debriyaj yardımı ile aracı kullandığımız bu sisteme farklı bir isim olarak “düz vites veya manuel vites” ismi veriliyor. En büyük farklı özelliği ise araçta debriyajın olmasıdır.

Araçtaki bu hareketleri otomatik olarak aracın kendisi değil bir insan yardımı ile yapılması manuel ismini almasını sağlamıştır. Bu işlem uygulanırken insan ayağından alınan yardım ve debriyaj kolu kullanılıyor. Otomatik araçlara göre daha yorucudur.

Manuel Şanzıman Parçaları

Bu sistemin nasıl çalıştığını daha iyi anlamak için önce parçalarını incelememiz gerekiyor. Şimdi manuel şanzımanda hangi parçalar var onları öğreneceğiz.

Manuel şanzıman çalışma prensibi için gerekli temel parçalar:

• Senkromeç
• Bilezik
• Giriş Mili
• Ön Rulman
• Ara Mil
• Çıkış dişlisi
• Geri vites dişlisi
• Vites kolu
• Ayırma Çatalı

Şanzıman 9 kısımdan oluşuyor. Sizlere bu araçtaki bu parçaların isimlerini ve tanımlarını yani ne işe yaradıklarını yazının devamında bahsettik.

Manuel araç sahiplerinin merak ettiği diğer konuların başında gelen Manuel Şanzıman Arıza Belirtileri (4 Arıza Tipi) ile ilgili yazıyı sizleri için yayınladık.

Giriş Mili:  Bu terim genellikle mekanik sistemlerde veya otomobil şanzımanlarında kullanılan bir terimdir. Bir giriş mili, bir mekanik sistemde veya otomobil şanzımanında güç veya dönme hareketini başlatan veya ileten bir mil veya şafttır.

Örneğin, bir otomobilin şanzıman sistemi düşünün. Şanzımanın giriş mili, motordan gelen gücü veya dönme hareketini alır ve şanzımanın içindeki dişliler, dişli kutusu veya diğer bileşenler aracılığıyla bu gücü farklı vites oranlarına veya hızlara aktarır. Bu sayede araç farklı hızlarda veya güç düzeylerinde çalışabilir.

Ön Rulman: Kayma sürtünmesi yerine yuvarlanma sürtünmesi sağlayan enerji kaybını azaltan ve mükemmele en yakın fayda sağlayan son derece hasas bir makine elemanıdır. Ön rulmanlar, tekerleği sabit bir eksende tutar ve dönmesini sağlar, böylece aracın hareket edebilmesini mümkün kılar.

Örneğin, bir otomobilin sol ön tekerleğini düşünelim. Bu tekerleği şasiye bağlayan ve tekerleğin dönmesini sağlayan ön rulman, tekerleği sabit bir eksende tutar.

Ara Mil: Bir çok sektörde kullanılan bir terimdir. Fakat bir otomobil için ara mil, Bu ara mili, valflerin açılma ve kapanma zamanlamasını kontrol edebilir veya diğer motor işlevlerini yönlendirebilir.

Örneğin, sürücü bir vites değişikliği yaparsa, ara mil bu değişikliği sağlar. Ara mil, vites seçimine bağlı olarak farklı dişli çarklarına bağlıdır ve seçilen vites oranına göre bu dişli çarkları döndürerek tekerleklere iletilen gücü değiştirir. Bu, aracın hızını ve ivmesini kontrol etmek için kullanılır.

Çıkış Dişlisi: Bir otomobilin arka aksındaki diferansiyeli düşünün. Diferansiyel, motorun gücünü arka tekerleklere iletmek için kullanılır. Bu sistemde, motorun gücü diferansiyel tarafından alınır ve burada devreye çıkış dişlisi girer.

Çıkış dişlisi, diferansiyel içindeki bir dişli çarkıdır ve motorun gücünü tekerleklere iletmek için kullanılır. Motorun dönme hareketi bu çıkış dişlisine iletilir ve bu dişli, arka tekerleklere bağlı olan şaftı döndürür. Şaft, bu dönme hareketini tekerleklere ileterek aracın hareket etmesini sağlar.

Geri Vites Dişlisi: Aracın geri vitesi için kullanılan önemli bir parçadır. İşte geri vites dişlisinin bir otomobil şanzımanında nasıl kullanıldığına dair bir örnek vererek anlayalım.

Bir önceki resimde şanzımanı göstermiştik. Buna göre, sürücü vites değişikliğini manuel olarak yapar. Şanzımanın içinde, bir dizi dişli çark bulunur ve bu dişli çarklarının her biri farklı vites oranlarına sahiptir. Ara mil veya giriş milinden gelen güç, bu dişli çarklardan birine iletilir ve bu dişli çarkı, tekerleklerin dönme hızını ve yönünü kontrol eder. Bunu arka tekerlik için uygular.

Vites Kolu: Sürücülerin istediği vitesi seçebilmesine sağlamaktadır. Bir otomobilin vites kolu, genellikle şoförün eliyle kolayca erişilebilen bir konumda, genellikle direksiyon sütununun altında veya orta konsolun üzerinde bulunur. Vites kolunun çevresinde, otomatik veya manuel şanzıman gibi otomobilin tipine bağlı olarak farklı işlevleri olan bir dizi düğme veya kolu bulunabilir.

Örneğin, manuel bir şanzımana sahip bir otomobilde vites kolu, sürücünün vites değişiklikleri yapmasını sağlar. Vites kolu, farklı vites pozisyonlarına hareket ettirilerek sürücünün istediği vites seçilir ve bu seçim şanzımana iletilir.

Ayırma Çatalı: Ayırma çatalı, debriyaj sistemini çalıştırmak için kullanılır. Sürücü, debriyaj pedalını basarken aslında ayırma çatalını hareket ettirir. Ayırma çatalı, debriyaj baskı plakasını ve debriyaj diskinin temasını keser, bu da motorun gücünü keser. Ayırma çatalının işlevi, debriyajın açılmasını (motor gücünün kesilmesini) ve kapanmasını (motor gücünün iletilmesini) sağlamaktır.

Bu örnek, ayırma çatalının, bir otomobilin manuel şanzıman sistemindeki debriyaj işlevini nasıl yönlendirdiğini göstermektedir. Ayırma çatalı, sürücünün vites değişikliklerini yapmasını ve aracın hızını ve hareketini kontrol etmesini sağlar.

Farklı Motorlarda Manuel Şanzıman Çalışma Prensibi

Sizlere anlatacağımız 1.4 motor çeşidi yeni nesil fiat palio aracı ve bu aracın 5 ileri 1 geri şanzımanıdır. Tekrardan ama farklı bu sefer bir araç örneği ile manuel şanzıman çalışma prensibi ile ilgili konuyu pekiştirelim. Şanzıman kısaca motordan gelen gücü devir veya torka istediğiniz şekilde bölen bir dişli kutusudur.

Manuel şanzıman nasıl çalışır? bu konusu ise araçlarda bir tane değiştirme mekanizması bulunur. Halatlar veya çubuklar ile araç içerisindeki vites koluna bağlıdır. Siz araç içerisinden istediğinizde çift eksenli kolları hareket ettirmek için bu sistem devreye girer. Bunlar değiştiğinde vitesde değişmiş olur. Bazı kollar sağa sola hareket ederken diğerleri ise geri ve ileriye hareket ederek vitesi değiştirmenizi sağlıyor.

Burada önemli olan az öncede bahsettiğimiz senkromeç adını verdiğimiz parçadır. Dişli arasındaki hızı eşitlemenizi sağlayarak vites geçini kolaylaştırıyor. Giriş ve çıkış şaftı arasında ufak parçalar daha vardır.

Bazı parçalar ses çıkartırken bazı parçalar ise sessiz çalışabilmektedir. Genellikle bu parçalarda yumuşak olanlar sessiz çalışanlardır. İşte bahsettiğimiz araçların toplamı şanzımanı oluşturuyor. Her biri bir titiz bir mühendis çalışmasından geçiyor ve biz kullanıcılara büyük kolaylıklar sağlamaktadır.